Pelgrims krijgen soms een wat glazige blik in hun ogen als je ze vraagt naar het waarom. Zoiets als bij bergbeklimmers wanneer je vraagt waarom ze bergen beklimmen. George Mallory, die de Mount Everest wilde beklimmen, had daar een snedig antwoord op: ’because they are there’ . Sommige mensen voelen zich aangetrokken tot een bergtop, anderen tot een heiligdom. Of allebei? 

Pelgrims noemen na het bereiken van hun doel vaak andere redenen.

Bijzondere ervaring

De eerste reden is dat een lange wandeling of fietstocht op zich een bijzondere ervaring is. Je krijgt als wandelaar een andere verhouding met de wereld om je heen. Je wordt nat als het regent en je krijgt het warm als de zon schijnt. Voor de moderne mens is het een hele ervaring om nog eens goed nat te worden en onder een boom te moeten wachten tot het ophoudt met regenen. Het leert je in ieder geval op een andere manier tegen een boom aan kijken.

O ja, en een boom blijkt ook heel plezierig als de zon hoog aan de hemel staat en het tijd is voor een siësta. Met een snelheid van vijf of twintig kilometer per uur wordt de wereld ook ineens een stuk groter en indrukwekkender. Een hele dag lopen of fietsen door het lege Noord-Franse land en langzaam een bergrug zien groeien aan de horizon, dat geeft de wandelaar of de fietser een nietig gevoel.

Zou de wereld mij missen als ik hier niet liep of reed? Wie zou me eigenlijk wel missen? En las je wandelt of fietst wordt de natuur ook een stuk interessanter. Zeven verschillende soorten vlinders in een half uur, waar vind je die nog? Leeuweriken die juichend opstijgen boven een korenveld, reeën die je verbaasd aanstaren, de dreiging van een opkomend onweer, dat zijn belevenissen. Het loskomen van je vertrouwde omgeving en het hervinden van waardering en eerbied voor de natuur, dat zijn belangrijke ervaringen die je van een pelgrimstocht kunt meenemen.

Ontmoetingen

Een andere reden is dat de ontmoeting met de verschillende culturen en met de geschiedenis een pelgrimsreis interessant maken. Je krijgt onderweg een stuk aanschouwelijk geschiedenis onderricht – geheel gratis. In Noord Frankrijk loop je langs de slagvelden van de eerste wereldoorlog, niet zo maar even, maar dagen lang. Dat geeft te denken. Her en der kom je de Route Napoleon tegen. Die heeft kennelijk heel wat in beweging gezet. Burchten zijn er veel in Europa, een oorlogszuchtig volkje die Europeanen. Kerken en kloosters zijn er gelukkig ook. 

Daar word je soms gastvrij ontvangen en meegenomen naar een traditie van meer dan duizend jaar oud, zoals boven op de Grote Sint Bernhard. Zo leer je de cultuur van je werelddeel op een aanschouwelijke manier wat beter kennen.

Meer mens zijn

Pelgrims zeggen ook dat ze onderweg meer mens worden. Je moet je, als pelgrim, vaak overgeven in de handen van mensen. Je kunt niet alles voorzien, niet alles regelen en niet alles alleen volbrengen, maar je hebt de steun en de welwillendheid nodig van mensen die je op je weg ontmoet. Dat begint bij een stuk brood en een fles water en natuurlijk een bed, maar het gaat ook om een bemoedigend woord, een vriendelijk gebaar. Soms loopt dat natuurlijk volledig uit de hand en overladen mensen je met vriendelijkheid en goede gaven. Dan zit je onthand met je dankbaarheid, maar ook dat is een ervaring.

Soms vertellen ook je maag en je voeten je hoe hard je hulp van mensen nodig hebt. Dan wil je wel aardig zijn en het zo vragen dat die boerin je wel zeker wat te drinken zal geven. Dat is een hele exercitie. Natuurlijk heb je als pelgrim recht op een slok water, maar de boerin moet het je toch maar willen geven, en je moet niet vergeten dank je wel te zeggen, anders verpest je het voor de volgende pelgrim. Lessen in nederigheid dus, lessen in menselijkheid.

Spirituele ervaringen

Verder kun je als pelgrim niet om de spirituele ervaringen heen. Soms heb je ontmoetingen waarvan je niet kunt geloven dat het toevallig is: iemand die je ongevraagd de goede weg wijst, een vreemde die je vriend wordt, een kerk waar je ineens snapt waarom je op reis bent gegaan. Soms kom je ook fantastische kunstwerken tegen onderweg, die je aanspreken en niet meer loslaten: de kathedraal van Reims, de verbleekte fresco`s in een verlaten kapel, een beeld van een pelgrim met zijn ogen gefixeerd op een ver doel, een labyrint.

Je ervaart dat die objecten uit inspiratie voortkomen en keer op keer springt dan een vonk van die inspiratie spontaan over. Diezelfde inspiratie vinden pelgrims soms als ze zich aansluiten bij de vroomheid van de mensen onderweg, een kaarsje aansteken bij hun heilige, neerknielen in hun kerk of de vespers mee bidden met de paters bij wie ze logeren. Die dingen doen wat met je. Op zijn minst zetten ze je aan het denken en tijd om te denken heb je onderweg gelukkig in overvloed.

Andere dimensie

Ten slotte ontdekken pelgrims soms ook iets, waarvan ze bijna vergeten waren dat ze het hadden. Bijvoorbeeld zichzelf, of hun engelbewaarder. Dat lijkt typisch voor een pelgrimstocht. Wat je er van over houdt zijn niet zo zeer nieuwe dingen, maar dingen die je al had en die je opnieuw, in een andere dimensie, gaat waarderen.

En dat is dan toch weer mooi meegenomen!

Rome is geen Santiago

Op weg naar Rome ben je vaak alleen op je route en kom je minder mensen tegen die weten dat ze aan een Pelgrimsroute wonen. Delen van de Via Francigena in Italië en de Franciscaanse voetreis zijn daarop een uitzondering. Daar ben je vaak met meer medepelgrims, maar nog steeds in geen verhouding tot de massaliteit van de Santiagoroutes. Stempels voor je pelgrimspas vragen levert vaak leuke gesprekken op, maar lukt niet altijd. Ben je dan geen pelgrim? Zoals boven beschreven: pelgrim word je onderweg. Aankomen in Rome, in de Friezenkerk het testimonium ontvangen is voor velen een ontroerend gebeuren.

Videofilm over pelgrimeren

Ons lid Richard Coppoolse heeft een video van zijn tocht gemaakt, waarin het gevoel om pelgrim te zijn mooi wordt verbeeld: