De eerste wandelaar

In de voetsporen van een wandelende dominee

Flip van Doorn

Ik kon er als geïnteresseerde wandelaar niet meer om heen: er was een boek verschenen waar ik meer van moest weten. Natuurlijk vroeg ik me af of dat voor andere pelgrims ook zou gelden? Een wandelende dominee. Jacobus Craandijk die leefde van 1834 tot 1912. Én de eerste wandelaar. Genoeg verleiding voor een gang naar de boekhandel om het boek van de ‘wandelaar en reiziger, maar bovenal schrijver’ Flip van Doorn aan te schaffen.

Het boek paste ternauwernood in mijn rugzak: 463 pagina’s en drie en een halve centimeter dik!

Flip van Doorn ontdekt in 2012 dat hij familie is van Craandijk. Als journalist probeerde hij zijn voorganger zo dicht als mogelijk te naderen. Hij doet dit in de vorm van een mozaïekvertelling. Hij heeft grote delen van het werk van de schrijvende dominee ‘hertaalt’ en in dit boek zo gerangschikt dat er een samenhangend geheel kon ontstaan. Met hoofdstukken als ‘De Wandelaar’, ‘De Dominee’, ‘De Historicus’, ‘De Reiziger’, ‘De Tekenaar’, ‘De Schrijver’, ‘De Pionier’ en ‘De Zwerver’ probeert van Doorn achtereenvolgens de streken recht te doen, die de dominee in de negentiende eeuw beschreef: Gooi- en Eemland, Kennemerland, Utrecht en Zuid-Holland, Friesland, Achterhoek en Twente, Arnhem-Nijmegen, Betuwe, Veluwe, Drenthe en Groningen, Limburg, Noord-Brabant en tenslotte Zeeland.

Natuurlijk heeft Craandijk in zijn tijd, waarin ‘lopen’ nog heel gewoon was, aandacht voor het bewuste wandelen. Maar om nu te stellen dat hij het wandelen tot zijn puurste vorm, wat heet… tot zijn diepste essentie heeft teruggebracht, dat lijkt me enigszins overdreven.

Flip van Doorn probeert met dit kloeke boek zoals hij zelf stelt, verslag te doen van zijn persoonlijke zoektocht, en vooral een hommage te brengen aan de wandelende dominee en zijn werk. Ik betreur dat van Doorn bijna de helft van zijn hommage heeft volgehangen met citaten uit de meer dan drieduizend pagina’s van de Wandelingen door Nederland van zijn familielid. Soms leuk ter herkenning, maar daarvoor kun je toch beter de originelen op deze website raadplegen.

Wanneer je geïnteresseerd bent in de Nederlandse geschiedenis van het wandelen in de laatste honderd jaar, dan geeft van Doorn je vele doorkijkjes. Het Pieterpad krijgt bijvoorbeeld welverdiende aandacht. En voor ons pelgrims bespreekt Flip bijna aan het einde van dit boek ook zijn bewondering uit voor het wandelend pelgrimeren. Van Doorn heeft de dominee gevolgd en wandelde, waar hij wandelde. Flip van Doorn vindt dat hij een pelgrimage heeft gemaakt in zijn voetsporen.

Het is een boeiende vertelling, met veel herkenning voor de wandelaar. Zeker voor aspirant pelgrims die voor hun grote pelgrimstocht wandelen in de directe woonomgeving en net als dominee Craandijk ‘met een open oog voor het eenvoudige natuurschoon […] frank en vrij willen rondzwerven’.

463 pagina`s, met illustraties van Piet Schipperus

Thomas Rap 2017