Pelgrimeren kan in principe naar ieder doel, het hoeft niet per se een religieus doel te zijn. Maar pelgrimeren hoort wel bij het geloof. Vanaf de eerste eeuwen na Christus trokken christenen naar Jeruzalem om in de kerk van het Heilig Graf de palmtak te verwerven. Later in de middeleeuwen kwamen daar nog twee belangrijke bestemmingen bij: Rome met de gekruiste sleutels van Sint Pieter en Santiago de Compostela met de schelp van Sint Jacob. Grote groepen mensen gingen naar die plaatsen op weg, vele duizenden per jaar. 

Ook andere religies zijn vertrouwd met het pelgrimeren: denk aan de hadj van de moslims, maar ook aan de joden die traditioneel eens per jaar naar Jeruzalem trokken. Uiteraard ging dat in vroegere tijden te voet of hoogstens te paard. Heen en terug en waren het ondernemingen die vanuit onze streken soms meer dan een jaar in beslag namen.

Andere bestemmingen

Naast deze pelgrims doelen waren er bovendien vele andere pelgrims bestemmingen. In Italië heeft iedere provinciestad nog wel een heilige en een heiligdom en dus pelgrims. Zo werd over een periode van duizend jaren Europa getekend door een netwerk van pelgrimspaden en werd de cultuur verspreid en beïnvloedt door ervaringen van pelgrims.

Traditionele pelgrimswegen

Na de middeleeuwen werd het als gevolg van de Reformatie in Noord en West Europa een stuk stiller op de traditionele pelgrimspaden. In Italië en Spanje ging de traditie gewoon verder, maar ontstond er ook belangstelling voor nieuwe bestemmingen zoals Lourdes en Fatima. Een enkeling bleef de traditie getrouw. Hilaire Belloc bijvoorbeeld trok in 1892 een rechte lijn over de kaart en liep van Straatsburg naar Rome. En Bertus Aafjes schreef in de hongerwinter van `44 -`45 op zijn onderduikadres in Terband zijn ‘Voetreis naar Rome’, een tocht die hij in 1936 hoofdzakelijk fietsend en liftend had volbracht.

In het laatste kwart van de twintigste eeuw bloeien de traditionele pelgrimages miraculeus weer op. De Raad van Europa wijst de Camino Frances naar Santiago de Compostela en de Via Francigena naar Rome aan als Europese Culturele Wegen. De Lange Afstand Wandelpaden (LAW`s) worden in Nederland weer populair. De LAW 7 wordt als Pelgrimspad van Amsterdam naar Maastricht gemarkeerd. In Santiago de Compostela komen per jaar duizenden pelgrims te voet of per fiets aan, waarvan een aanzienlijk deel uit Nederland. Naar Rome lopen en fietsen vanuit Nederland en Vlaanderen jaarlijks enkele duizenden pelgrims. Een enkeling loopt of fietst zelfs door naar Jeruzalem.

Andere pelgrimswegen

Bijvoorbeeld ook het minder drukke Olavspad in Noorwegen, dat van Oslo naar Trondheim gaat, trekt steeds meer belangstelling. En in Nederland verheugen pelgrims doelen zoals Wittem en de Heilige Eik bij Oirschot, zich in een toenemende belangstelling.

Pelgrimeren in Europa is terug van weggeweest.