Illustrations of the alps passes, W. Brockedon

Gezien, gelezen, gehoord

Als ik in 2003 op een zekere afstand voorbij San Gimignano fiets, heb ik het gevoel dat ik hetzelfde ervaar als de reiziger dat honderden jaren geleden, kijkend naar de stad met zijn vele torens, ondergaan heeft. Maar die momenten zijn zeldzaam; toch maakt het me altijd weer nieuwsgierig hoe een reiziger in vervlogen tijden een tocht ervaren moet hebben.

Als in het begin van de negentiende eeuw het toerisme zich uitbreidt naar de lagere elitaire klasse, verschijnen ook de eerste beschrijvende reisgidsen zoals we die nu kennen, met als voornaamste voorbeelden de reeksen van Karl Baedeker (de) en John Murray (uk).

Wat uit deze periode ons als Romepelgrims bijzonder kan interesseren zijn de werken van William Brockedon. Deze schilder en schrijver trok er van 1824 tot 1827 op uit om de Alpen te verkennen. Als neerslag van zijn tochten verscheen in 1827 Illustrations of the of the alps passes. De twee volumes zijn voorzien van talrijke pentekeningen en kaarten, naast historische beschrijvingen van de bergpassen die hij verkent.

Tot aan de negentiende eeuw waren er slechts twee passen, met name de Brennerpas in Oosterijk en de Col de Tende in Frankrijk, die het mogelijk maakten om met een kar of koets de Alpen over te steken, zonder te moeten over stappen op een ezel of de weg te voet te gaan. In de negentiende eeuw zouden, beginnend met de Simplonpas (onder impuls van Napoleon), de andere wegen over de Alpenpassen de één na de ander door de bouw van bruggen en tunnels bruikbaar worden gemaakt voor vervoer per kar of diligence. Het begin van de negentiende eeuw ligt dan ook op de breuklijn van de oude en de nieuwe tijd.

Na het grote succes van Illustrations of the of the alps passes en op aandringen van zijn vrienden publiceerde William in 1833 de noties die hij bijhield tijdens deze tochten. Dit werk, Journals of excursions in the Alps, bevat geen illustraties. Maar het is leerzaam te vernemen in welke omstandigheden bergtochten in de Alpen in deze periode werden ondernomen. In 1835 verscheen Traveller’s Guide to Italy, a Roadbook from London to Naples. Daarin beschrijft hij een reis per diligence van Londen via Calais, Pas de Cenis en Rome naar Napels. Naast de gedetailleerde beschrijving van het verloop van de reis zijn de illustraties de moeite waard.

Sporadisch zijn de originele drukken, of afzonderlijke prints van de tekeningen in een antiquariaat nog te vinden, maar de bedragen die daarvoor gevraagd worden zijn aanzienlijk. Omdat deze werken zich inmiddels in het openbaar domein bevinden, zijn er op de markt reprints van de originelen te vinden. Jammer genoeg laat de kwaliteit hiervan te wensen over, althans van de editie die ik in handen heb gehad. Gelukkig is de kwaliteit van het origineel waarop de digitale editie in de Google on-line bookstore is gebaseerd beter.

Hier kan je een pdf met de illustraties downloaden en de informatie i.v.m. hergebruik raadplegen.